Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2011

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ - ΚΟΥΦΙΑΝΟΣ. Ο ΜΕΓΑΣ ΛΥΡΑΡΗΣ







1877 - 1947

"Ήτανε στα Χανιά ο Νίκος ο Κουφιανός, έπαιζε την ωραιότερη λύρα στην Κρήτη"
Γεώργιος Μαριάνος.

"Δεν ήταν απλά ένας λυράρης, ήταν ένας μουσικολόγος της κρητικής μουσικής".
Κ.Παπαδάκης "Ναύτης".

"Έπαιζε σε μια ταβέρνα στα Χανιά και ο μαγαζάτορας είχε βγάλει καρέκλες και στον δρόμο για να χωρέσει ο κόσμος. Ο Καρεκλάς για κανά μήνα δεν έλειπε από εκεί, τον ξεπατίκωνε στα κόλπα".
Γεώργιος Μουζουράκης.

"Και στο όργανο ήτονε άσος και στο τραγούδι του αψεγάδιαστος".
Νικολής Χάρχαλης.

"Θυμάμαι με πολύ νοσταλγία την εποχή της συνεργασίας μας, ήταν ο Κουφιανός ένα πραγματικό στολίδι για την μουσική μας παράδοση".
Γιώργης Κουτσουρέλης.

Αυτά και άλλα πολλά έχουν ειπωθεί από τα ιερά τέρατα της μουσικής μας για τον τρανό Κουφιανό.
Λυράρης, καλλιτέχνης, τραγουδιστής υψηλού επιπέδου για εκείνα τα χρόνια της παρουσίας του.
Γεννήθηκε στο Μουρί, μια γειτονιά του Κουφού Κυδωνίας Χανίων. Μεγαλούργησε με την λύρα του, άφησε εποχή, άφησε μιμητές και μαθητές σε όλη την Κρήτη. Ο Νίκος ο Κατσούλης που από τον τόπο καταγωγής του, ονομάστηκε "Κουφιανός".
Πολλοί μελετητές και ερευνητές της μουσικής μας παράδοσης τον κατατάσσουν στην υψηλότερη θέση των λυράρηδων που άκμασαν μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Ο Χαρίλαος ηχογράφησε δίσκους και εντυπωσίασε, ο Καντέρης έβαλε την λύρα στα "σαλόνια", ο Καραβίτης και ο Λαγός έδωσαν φρέσκια πνοή στην μουσική της κεντρικής Κρήτης, ο Ροδινός αποθεώθηκε με τον τραγικό του θάνατο, ο Κουφιανός όμως, έβαλε θεμέλια, έσκαψε το χωράφι, το έσπειρε με νότες, τεχνικές, δοξαριές, καινοτομίες.
Αξεπέραστη τεχνική για εκείνη την εποχή. Ο Ροδινός, ξημεροβραδιαζόταν δίπλα του για να τον παρατηρεί στο παίξιμο του. Ο Καραβίτης, ο Μουζουράκης, ο Χαρίλαος, συχνοί θαμώνες στα γλέντια του, αλλά και στα "ιδιωτικά" μαθήματα κατόπιν.
Από ότι καταλαβαίνουμε, ναί, ο Κουφιανός δίδαξε. Δίδαξε την τέχνη του οργάνου, δίδαξε όμως και την γνήσια μουσική έκφραση. Γνώστης, όχι μόνο των τοπικών μουσικών ιδιωμάτων, αλλά ώς μανιώδης εραστής της κρητικής μουσικής, ταξίδευε σε όλο το νησί, ερχόταν σε επαφή με καλλιτέχνες άλλων περιοχών, ώστε να μαθαίνει και τα μουσικά είδη όλης της Κρήτης. Αυτός, μαζί με τον Ανδρέα Μαριάνο κυρίως, κράτησαν ανόθευτες τις γνήσιες μελωδίες του αυθεντικού Πεντοζαλιού.
Έπαιξε σε όλο τον νομό Χανίων, αλλά και σε περιοχές της υπόλοιπης Κρήτης. Στην Αθήνα, εμφανιζόταν συχνά, ακόμα και σε συναυλίες, όπως το 1930 και 1932 στο θέατρο Αλάμπρα με τον σαντοριέρη, τον Λουκά Μπέρτο. Το 1938 αντιπροσώπευσε την Κρήτη στο Καλλιμάρμαρο στάδιο Αθηνών, μαζί με τον Γιώργη Κουτσουρέλη και το χορευτικό συγκρότημα από τα Παλαιά Ρούματα Κισάμου. Φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ήταν ο αγαπημένος λυράρης του Εθνάρχη και συχνά έπαιζε στο σπίτι του και στη λέσχη Φιλελευθέρων. Ο άλλος αγαπημένος μουσικός του Βενιζέλου, ήταν ο Γιώργης Μαριάνος.
Δισκογραφικά, το έργο του Κουφιανού είναι μικρό, δυσανάλογο της καλλιτεχνικής του εμβέλειας. Μην ξεχνάμε όμως τις δυσκολίες εκείνης της εποχής και την πρωτόγονη κατάσταση της δισκογραφίας.
Συνεργάστηκε με πολλούς καλλιτέχνες, όπως ο λαγουτιέρης Μπερτομανώλης από τα Πλακάλωνα Κισάμου, ο Ανδρέας και μετέπειτα ο Γιώργης Κουτσουρέλης, ο Φραγγέδης από τις Βουκολιές, αλλά και οι σαντοριέρηδες Τσεσμές και Μπέρτος.
Ο Κουφιανός, δεν έκανε απλά διασκευές. Άφησε σαν δώρο στην μουσική μας παράδοση, τον δικό του σκοπό, την δική του δημιουργία: Τον κλασσικό Χαλεπιανό συρτό, μια από τις ωραιότερες μελωδίες.
Δεν είναι παράλογο να πούμε ότι σήμερα το όνομα του παραπέμπει σε έναν θρύλο. Και στην πραγματικότητα, αυτός είναι ο Κουφιανός. Ένας θρύλος της λύρας, της κρητικής μουσικής. Ένας άνθρωπος, για τον οποίο θα έπρεπε σήμερα "κάποιοι" να πίνουν νερό στο όνομα του....και ο νοών....

ΣΤΡΑΤΗΣ ΓΑΛΑΘΙΑΝΟΣ - ΤΟ ΚΑΜΑΡΙ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΩΝ







1906 - 1986
-------------

Ο Στρατής Γαλαθιανάκης ή Γαλαθιανός δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Πολύ καλός δεξιοτέχνης, άριστος τραγουδιστής, ακέραιος χαρακτήρας. Το βιολί έπαιρνε φωτιά στα χέρια του, το δοξάρι σκόρπιζε διαπεραστικούς ήχους.
Στα Κεραμιά, άφησε εποχή. Κι όχι μόνο εκεί. Έπαιξε σε όλο τον νομό Χανίων, εκατοντάδες γλέντια και διασκεδάσεις. Γεννήθηκε στους Κάμπους Κεραμιών Κυδωνίας του νομού Χανίων και από έφηβος σχεδόν πρωτόπιασε το βιολί, για να μην το αποχωριστεί ποτέ για όλη του την ζωή. Ένας θείος του, του δώρισε ένα βιολί, με σκοπό ο μικρός Στρατής να περνάει την ώρα του. Μα μόνο χόμπι δεν ήταν αυτό. Εξελίχθηκε ραγδαίως σε έναν μανιώδη καλλιτέχνη, η φήμη του εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα έξω από την στενή περιφέρεια των λεβέντικων Κεραμιών.
Δίδαξε, γαλούχησε, παραδειγμάτισε τις επόμενες γενιές των Κεραμιανών βιολιστών. Ακόμα και σήμερα λένε "αυτός παίζει με το σύστημα του Γαλαθιανού".
Ο Στρατής Γαλαθιανός ακολουθούσε τον δρόμο και την τεχνική του μεγάλου Μαύρου. Είχε κάτι από την γλύκα του μεγάλου κισαμίτη βιολιστή. Πρότυπα είχε τον Χάρχαλη και τον Μαριάνο. Σίγουρα όμως, το παίξιμο του, έφερε την δική του σφραγίδα.
Στα συρτά, ήταν μοναδικός. Με απαλές δοξαριές, χωρίς έπαρση, απέδιδε ολόσωστα όλα τα παλιά κισαμίτικα συρτά της εποχής. Συνέθεσε και τον δικό του σκοπό, τον περίφημο Λακκιώτικο συρτό. Βέβαια, επειδή έπαιζε συχνά και ηχογράφησε κάποιες μελωδίες, αυτές ταυτίστηκαν με τον Γαλαθιανό και ορισμένοι σήμερα θεωρούν ότι είναι δικές του συνθέσεις, πράγμα που αποδεικνύεται λάθος ασφαλώς.
Η δισκογραφική του παρουσία ήταν αρκετά έντονη για εκείνα τα χρόνια. Ηχογράφησε αρκετά τραγούδια σε δίσκους των 45'' με μεγάλη επιτυχία. Παρέα μαζί του, ο κισαμίτης τραγουδιστής Θεοχ.Τζινευράκης, ο μεγάλος λαγουτιέρης Δημ.Γαλάνης, ο Γιώργης Γομπάκης, ο Γ.Γεραιουδάκης (Μαρουβάς). Συρτός της Χαραυγής, Μεσογειανός, Καραγκιουλές, Χανιώτικος, Γραμπουσιανός, Βοριάς και πολλά άλλα συρτά τα ακούμε σήμερα στις νοσταλγικές ηχογραφήσεις του Γαλαθιανού.
Έπαιξε εκτός των παραπάνω και με άλλους λαγουτιέρηδες, όπως ο Αντώνης Κατάκης, ο Γιώργης Κουτσουρέλης κ.α. Στην Θεσσαλονίκη όπου βρέθηκε για μερικά χρόνια, ταίριαξε με τον προσφάτως εκλιπόντα λαγουτιέρη, τον Στέλιο Λαϊνάκη από τον Λαρδά Κισάμου.
Η σημαντικότερη όμως συνεργασία κατά γενική ομολογία, ήταν αυτή με τον Δημήτρη Γαλάνη. Αχώριστοι στα γλέντια, αχώριστοι και σαν φίλοι.
Ο Στρατής Γαλαθιανός άφησε στην κυριολεξία εποχή. Με το άριστο παίξιμο του και το γλυκό τραγούδι του, με την σεμνή παρουσία του και σίγουρα, με τον γνήσιο χαρακτήρα του.