Τετάρτη 1 Σεπτεμβρίου 2010

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ


Με τον Θεοφ.Μαργαριτάκη (από το αρχείο του Ανυφαντή)

Το αηδόνι της Κισάμου. Ο τραγουδιστής που με την φωνή του ταξιδεύει τον ακροατή σε εποχές γνήσιες και μακρινές.
Γεννήθηκε στην Πολυρρήνια Κισάμου και από μικρός έπιασε στα χέρια του το βιολί. Φίλος καλός με τα Καρτσωνάκια (Μανώλης και Βασίλης) και με τον Μιχάλη Κουνέλη. "Η πρεπειά τση Κισάμου" λέγανε τότε. Ο Γρηγόρης Μαθιουδάκης έπαιζε με το παλαιϊκό-γνήσιο ύφος, θαυμαστής του Χάρχαλη και των παλιών βιολατόρων της περιοχής. Αλλά στην φώνη ήταν-και παραμένει-υψίφωνος. Λαρυγγόφωνος όπως λένε. Η νότα "ΣΙ" δεν είναι δύσκολο να βγεί από το λαρύγγι του. Όπως και να κουρντιστεί το βιολί, ακόμα και στην πιο ψηλή του νότα, ο Γρ.Μαθιουδάκης θα τον "πιάσει" τον σκοπό.
Μετά από ένα ατύχημα στο χέρι του, αναγκάστηκε να σταματήσει να παίζει το αγαπημένο του βιολί. Όχι όμως και να τραγουδάει. Επικεντρώθηκε στο τραγούδι και σήμερα, παρόλη την ηλικία του, πατάει τα 80, είναι ίσως ο πιο παραδοσιακός-λαρυγγόφωνος τραγουδιστής του νομού Χανίων.
Στην δισκογραφία, περιέχονται τραγούδια του σε δύο δίσκους "Πολυρρήνιας Ανακρούσματα Νο1 και Νο 2". Μάλιστα, στο Νο2 παίζει ο ίδιος βιολί σε ηχογράφηση που είχε γίνει την δεκαετία του '70.
Εμείς του ευχόμαστε να είναι πάντα γερός και ακμαίος και να μας χαρίζει μοναδικές στιγμές με την υπέροχη φωνή του.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΤΖΟΥΛΑΚΗΣ


Ο Κάμπος Κισάμου με την γειτονιά "Χαρτζουλιανά"

1924 - 2009

Ο λαγουτιέρης Δημήτρης Χαρτζουλάκης ήταν και παραμένει ακόμα ένα σπουδαίο κεφάλαιο της τοπικής μας μουσικής. Ακόμα τον θυμόμαστε ακμαίο και με εξαιρετικό χιούμορ, να λέει μαντινάδες και να διηγείται τις παλιές νοσταλγικές ιστορίες των εποχών που η μουσική στην Κίσαμο ήταν σε άνθηση.
Γεννήθηκε και έζησε στον Κάμπο Κισάμου, στα Εννιά Χωριά. Από έφηβος ξεκίνησε να παίζει με το λαγούτο του στα τοπικά γλέντια. Για πολλά χρόνια έπαιζε με τον αείμνηστο Θοδωρή Σημαντηράκη, τον άξιο αυτόν βιολιστή από τα Σημαντηριανά. Στα Εννιά Χωριά, αλλά και στα όμορα χωριά του Σελίνου ήταν ίσως η σημαντικότερη ζυγιά εκείνη την εποχή. Επίσης, έπαιξε με τον Αντώνη Αναγνωστάκη, με τον Μάμα Ηλιάκη, με τον Φώτη Κατράκη, με τον Μιχάλη Κουνέλη κι άλλους πολλούς βιολιστές. "Καλό λαγούτο και σταθερό" έλεγε ο Μιχ.Κουνέλης για τον Δημήτρη Χαρτζουλάκη.
Μέχρι την ημέρα που έφυγε από την ζωή, πρόσφερε απλόχερα τις γνώσεις του.
Στον Φώτη Κατράκη είχε εκμυστηρευθεί - κι ο Φώτης τείνει να συμφωνήσει - ότι ο Εννιαχωριανός συρτός ήταν δική του σύνθεση, αλλά μετά την άκουσε ο Στέλιος Κουτσουρέλης, την διασκεύασε κάπως και την παρουσίασε ώς δική του. Εμείς πάλι, δεν ξέρουμε για αυτό κάτι αλλά...κάποιον λάκκο έχει η φάβα...
Σήμερα τα εγγόνια του, Δημήτρης και...Δημήτρης, διαπρέπουν στην μουσική, ο ένας λαγουτιέρης κι άλλος κιθαρίστας.

ΤΟ ΜΠΟΥΛΓΑΡΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΙΣΑΜΟΥ


Ο Λεωνίδας Λαϊνάκης με το μπουλγαρί του


Το μπουλγαρί, είναι ένα όργανο που παιζόταν κυρίως στα χρόνια του μεσοπολέμου. Στο Ρέθυμνο, που είχε βρεί πρόσφορο έδαφος, ήταν κυρίως συνοδευτικό όργανο στην λύρα, μιας και τα λαγούτα δεν είχαν ακόμα καθιερωθεί εκεί και απέκτησε ιδιαίτερη αίγλη στα χέρια του αξέχαστου καλλιτέχνη, Στέλιου Φουστελιεράκη. Ο Φουσταλιεράκης ήταν αυτός που ανέδειξε τις σολιστικές τεχνικές δυνατότητες του οργάνου.
Στον νομό Χανίων, το μπουλγαρί παιζόταν κυρίως στα αστικά κέντρα και ως επί το πλείστον στην πόλη των Χανίων, κυρίως ώς σολιστικό όργανο। Τι γίνεται όμως με την ύπαρξη του οργάνου στην περιοχή της Κισάμου; Εκεί, τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά. Την εποχή που το μπουλγαρί δέσποζε στο Ρέθυμνο και στην πόλη των Χανίων, στην Κίσαμο το λαγούτο είχε ήδη καθιερωθεί στην παραδοσιακή μουσική ζυγιά (βιολί-λαγούτο ή, λύρα-λαγούτο). Οι μοναδικοί καταγεγραμμένοι μπουλγαρίστες της Κισάμου ήταν δύο Δραπανιανοί: Ο Ηλίας Δροσεράκης (συνθέτης του γνωστού συρτού της Χαραυγής) και ο Παναγιώτης Ραϊσάκης. Μάλιστα ο Χάρχαλης το μπουλγαρί το έλεγε "μακρουλό μπουζούκι". Δεν έχουν διασωθεί άλλα ονόματα έως τις μέρες μας, τουλάχιστον κάποιων μουσικών που έπαιζαν κάπως πιο εκτενέστερα αυτό το όργανο. Οι δύο ανωτέρω καλλιτέχνες έδρασαν κυρίως από τις αρχές του περασμένου αιώνα, έως τα χρόνια του μεσοπολέμου. Ποιοί όμως οι λόγοι που δεν άκμασε αυτό το όμορφο όργανο στην Κίσαμο; Είπαμε και πρίν ότι το λαγούτο είχε ήδη καθιερωθεί, όπως και πρίν από αυτό υπήρχαν τα μαντολίνα. Σε κατ'ιδίαν συζήτηση με τον Κωστή Παπαδάκη ή Ναύτη, είχε ειπωθεί ότι λόγω του όχι και τόσο δυνατού ήχου του μπουλγαριού, οι περισσότεροι προτιμούσαν τα λαγούτα, μιας και όπως γνωρίζουμε εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν ηχητικά μηχανήματα και μικροφωνικές εγκαταστάσεις, οπότε και τα όργανα έπαιζαν στα "σκέτα". Επίσης, ο Ναύτης είχε επισημάνει τις κάπως περιορισμένες τεχνικές δυνατότητες του οργάνου ώστε να μπορέσει να παίξει τα ιδιόμορφα κισαμίτικα συρτά το ίδιο σωστά όπως το λαγούτο ή το μαντολίνο και να ενταχθεί δίπλα από το βιολί. Ο Ναύτης έλεγε χαρακτηριστικά οτι τα Ταμπαχανιώτικα πρέπει να παίζονται μόνο στο μπουλγαρί γιατί σε άλλο όργανο "χάνουν". Ο μεγάλος λυράρης, ο Νικολής Κατσούλης ή Κουφιανός είχε καταθέσει στον Ναύτη παλαιότερα ότι το μπουλγαρί ήταν ένα όργανο που συχνά-πυκνά, κυρίως στα μέσα πρός τέλη του 19ου αιώνα παιζόταν από Τούρκους υπηκόους στα μουσουλμανικά καφενεία και τους τεκέδες της πόλης των Χανίων και για αυτό τον λόγο οι Χανιώτες μουσικοί δεν ήθελαν να το υιοθετήσουν στην τοπική τους μουσική,κι από το 1890 και μετά, πάλι κατά τον Κουφιανό, ξεκίνησαν να το παίζουν οι Χανιώτες.Βέβαια, η ιστορικότητα και η προέλευση του οργάνου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, μόνο τουρκική δεν είναι...αλλά μην ξεχνάμε ότι κάποτε "τα σκέπαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", οπότε, δεν είναι και δύσκολο να δημιουργηθεί κάποια λανθασμένη παρεξήγηση.
Σήμερα, ο Στέλιος.Σ.Λαϊνάκης, ο βιρτουόζος αυτός καλλιτέχνης, έχει επαναφέρει το μπουλγαρί και πάλι στα μουσικά μας δρώμενα, όπως και ο ταλαντούχος μουσικός και γιός του, ο Λεωνίδας Λαϊνάκης.