Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2010

ΤΑ "ΣΥΡΤΑ ΤΟΥ ΡΟΔΙΝΟΥ", ΟΙ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ






Είναι πολύ εύκολο στις μέρες μας να δημιουργηθούν έννοιες που οφείλονται καθαρά σε κάποια παρεξήγηση και να υπάρξει κάποιο σχετικό μπέρδεμα, το οποίο όμως να καλλιεργηθεί και να περαστεί στην συνείδηση του κόσμου. Και για να ξεκαθαρίσουμε κάτι εξ αρχής: Στην προκειμένη δεν έχουμε ούτε τον σκοπό, ούτε και την διάθεση να μειώσουμε τον μεγάλο αυτόν λυράρη, αλλά ούτε και να απομυθοποιήσουμε το πρόσωπο του. Ίσα ίσα, ο Ανδρέας Ροδινός έχει γράψει την δική του ιστορία, καθ’όλα σεβαστή.

Το 1933, ο Ανδρέας Ροδινός μαζί με τον Γιάννη Μπερνιδάκη ηχογράφησαν μια σειρά από συρτά και λόγω της ασθένειας και του σύντομου και άδικου θανάτου του Ροδινού, πέρασαν στην ιστορία αλλά και στην σφαίρα του θρύλου ως «Τα συρτά του Ροδινού». Και για την ιστορία να πούμε ότι οι δίσκοι αυτοί φέρουν τους κωδικούς και τις ονομασίες : Αποκορονιώτικος συρτός, 1933 (Δίσκος ODEON GA 1649) και Κισσαμιώτικος συρτός, 1933 (Δίσκος ODEON GA 1649). Αυτοί οι δίσκοι ηχογραφήθηκαν στο στούντιο του Ζαππείου στην Αθήνα .

Ποια είναι όμως η αλήθεια για τα εν λόγω συρτά και ποια από αυτά είναι προσωπικές συνθέσεις του Ροδινού;

Γνωρίζουμε ότι εκείνη την περίοδο, τα συρτά ίσα ίσα που χορεύονταν στην υπόλοιπη Κρήτη και δεν είχαν ακόμα καθιερωθεί στο τοπικό ρεπερτόριο. Αυτά τουλάχιστον έχουν διασωθεί από μαρτυρίες Ρεθυμνιωτών μουσικών όπως ο Αλ.Καραβίτης, ο Καρεκλάς, ο Φουσταλιέρης, ο Στραβός, ο Μουζουράκης, ο Κώστας Μουντάκης, ο Γερασιμος Σταματογιαννάκης κ.α. Τι έγινε όμως και ο Ροδινός ηχογράφησε αυτούς τους σκοπούς;

Από όσο γνωρίζουμε ,οι πρώτοι μουσικοί που ηχογράφησαν συρτά στην Κρήτη ήταν ο Νικολής Χάρχαλης και ο Νικ.Κατσούλης ή Κουφιανός στα μέσα της δεκαετίας του ’20. Προηγείται όμως ο Γ.Καντέρης αλλά και ο Χαρίλαος Πιπεράκης που λόγω της προηγμένης τεχνολογίας στην Αμερική, είχαν ηχογραφήσει εκείνα τα χρόνια μια σειρά από πολλούς δίσκους. Συγκεκριμένα, το 1917 ο Χαρίλαος είχε ηχογραφήσει έναν δίσκο που περιείχε τον "Κισαμίτικο" και τον "Κρητικό" συρτό,τα οποία συρτά ήταν παλιές κισαμίτικες μελωδίες, διασκευασμένες από τον Χαρίλαο με ένα ιδιαίτερο λυρικό σχεδόν στύλ (μην ξεχνάμε ότι ο Χαρίλαος είχε φύγει πολύ νέος και ως εκ τούτου, δεν είχε αφομοιώσει σωστά κάποιες μελωδίες). Αυτό τον δίσκο τον έστειλε ο Χαρίλαος στον Μαθιουδάκη τον χωροφύλακα στο Ρέθυμνο. Ο Μαθιουδάκης κατόπιν με τον Φραγκάκη που διατηρούσε δισκοπωλείο τότε και μαζί με τον Μαν.Σταγάκη και τον Στ. Φουσταλιέρη, πήραν τον δίσκο αυτόν, πήγαν και τον έδωσαν στον Ροδινό και στον Μπαξεβάνη ώστε να μάθουν τους σκοπούς αυτούς και να τους ηχογραφήσουν, προτού τους ηχογραφήσει κάποιος άλλος. Τα παραπάνω γεγονότα είναι αληθή 100% και έχουν διασωθεί και από τους Μαθιουδάκη-Φραγκάκη αλλά και από τον Στέλιο Φουσταλιεράκη κι έχουν καταγραφεί. Ο Ροδινός λοιπόν έκανε πολλές πρόβες σε αυτούς τους σκοπούς του δίσκου του Χαρίλαου, κι όταν θεώρησε ότι τους έχει εμπεδώσει, πήγε με τον Μπαξεβάνη και τους ηχογράφησε μαζί με άλλους δύο - τρείς σκοπούς, τους οποίους ο Ροδινός είχε μάθει από τον Μαριάνο, κατά δήλωση του Μαριάνου, όταν είχε βρεθεί για κάποιο διάστημα στα Χανιά. Αυτοί λοιπόν οι σκοποί ηχογραφήθηκαν και λόγω του τραγικού και πρόωρου θανάτου του Ροδινού, έμειναν στην ιστορία ως «Συρτά του Ροδινού». Όπως καταλαβαίνουμε, δεν υπάρχει κανένα συνθετικό-προσωπικό έργο του Ροδινού στην συγκεκριμένη ηχογράφηση, είναι όλα διασκευές παλαιοτέρων κισαμίτικων συρτών και οι περισσότερες είναι ατυχώς παραλλαγμένες, αφού όπως είναι επόμενο, ο Ροδινός δεν πρόλαβε να αφομοιώσει το χρώμα και την δομή αυτών των σκοπών.
Δυστυχώς όμως, πολλοί είναι αυτοί που το αγνοούν και το χειρότερο όλων, θεωρούν ότι σκοποί όπως ο Χανιώτικος, ή, ο Σελινιώτικος είναι δημιουργίες του Ροδινού! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την διαστρέβλωση μιας ολόκληρης μουσικής κουλτούρας και την δημιουργία ενός μύθου που δεν έχει βάσεις. Σίγουρα, ο Ροδινός καλά έκανε και τα ηχογράφησε ώστε να υπάρχουν αυτά τα τραγούδια, όμως αυτό που έγινε μετά τον θάνατο του δημιουργεί τις όποιες σκιές. Και εννοείται βέβαια ότι ο Ροδινός πρέπει να μείνει φωτεινό παράδειγμα ως ένας παλιός μάστορας της λύρας για όλους τους νεωτέρους διότι κι αυτός με την σειρά του έχει αφήσει τα δικά του σημάδια στην ιστορία της κρητικής μουσικής παράδοσης.

Παραθέτουμε τις γνήσιες ονομασίες των σκοπών που ηχογραφήθηκαν κατά σειρά από τον Ροδινό, σύμφωνα με τις γνήσιες πατρότητες που έχουν διασωθεί και παίζονται ακόμα και σήμερα σήμερα στα Χανιά:

1) Χανιώτικος συρτός αγνώστου συνθέτη, χρονολογείται από το 1453
2) ΄Β Λουσακιανός συρτός του Κιώρου, χρονολογείται από το 1752
3) Αερινιώτης συρτός του Φελεσογιάννη, χρονολογείται από το 1896
4) Σελινιώτικος συρτός του Βουρογιάννη, χρονολογείται από το 1866
5) Ηλέκτρα συρτός του Φελεσογιάννη, χρονολογείται από το 1908
6) Καρεφυλλιανός συρτός του Καναρίνη, χρονολογείται από το 1866
7) Τοπολιανός συρτός του Φαντομανώλη, χρονολογείται από το 1922
8) Βουλγαριανός συρτός του Ζερβού, χρονολογείται από το 1928

ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ

Από αριστερα: Στέλιος Κουτσουρέλης-Κώστας Μουντάκης-Γ.Κουτσουρέλης



1924 - 2003

Από την μουσική οικογένεια των Κουτσουρέληδων προερχόταν κι ο Στέλιος. Μια οικογένεια που έχει προσφέρει πάρα πολλά στην μουσική μας. Ανδρέας-Γιώργης-Μανώλης και ο μικρότερος σε ηλικία, ο Στέλιος. Έμαθε κι αυτός την τέχνη του λαγούτου κι έπαιζε πλάϊ στον αδελφό του τον Γιώργη στα πρώτα του βήματα. Μα ήταν και καλός μαθητής, τελείωσε το γυμνάσιο στο Καστέλλι και σπούδασε. Όπως έλεγε ο Γιώργης Κουτσουρέλης για τον αδελφό του "ήταν ο σοφός του σπιτιού μας". Ο Στέλιος Κουτσουρέλης όμως δεν ξεχώρισε τόσο για την δεξιοτεχνία του στο λαγούτο, αν κι έπαιζε καλά, όσο για την πολύ καλή φωνή του. Ήταν από τους καλύτερους τραγουδιστές στην Κίσαμο εκείνη την περίοδο και πολλές φορές τραγούδησε στους δίσκους του αδελφού του, του Γιώργη, στην παρέα τους πότε ο Μαύρος, πότε ο Μουντάκης. Ο Μουντάκης μάλιστα έπαιξε λύρα στην σύνθεση του Στέλιου, στον περίφημο Εννιαχωριανό συρτό. Μαζί τον ηχογράφησαν αυτό τον σκοπό με το λαγούτο του Γιώργη. Ο Στέλιος Κουτσουρέλης μετέπειτα ανέβηκε στην Αθήνα όπου και σταδιοδρόμισε στην Τράπεζα Ελλάδος. Δεν άφησε όμως το λαγούτο και την μουσική. Εμφανίστηκε σε κρητικά κέντρα των Αθηνών με διάφορους καλλιτέχνες, όπως ο Ναύτης, ο Μαύρος, ο Μουντάκης κ.α. Επίσης, μαζί με τα αδέλφια του Γιώργη και Μανώλη, επιμελούταν τις ραδιοφωνικές εκπομπές κρητικής μουσικής την δεκαετία του '50.
Τα τελευταία του χρόνια έπαθε βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο με αποτέλεσμα να σταματήσει να παίζει.