ΤΟ ΜΠΟΥΛΓΑΡΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΙΣΑΜΟΥ

Ο Λεωνίδας Λαϊνάκης με το μπουλγαρί του


Το μπουλγαρί, είναι ένα όργανο που παιζόταν κυρίως στα χρόνια του μεσοπολέμου. Στο Ρέθυμνο, που είχε βρεί πρόσφορο έδαφος, ήταν κυρίως συνοδευτικό όργανο στην λύρα, μιας και τα λαγούτα δεν είχαν ακόμα καθιερωθεί εκεί και απέκτησε ιδιαίτερη αίγλη στα χέρια του αξέχαστου καλλιτέχνη, Στέλιου Φουστελιεράκη. Ο Φουσταλιεράκης ήταν αυτός που ανέδειξε τις σολιστικές τεχνικές δυνατότητες του οργάνου.
Στον νομό Χανίων, το μπουλγαρί παιζόταν κυρίως στα αστικά κέντρα και ως επί το πλείστον στην πόλη των Χανίων, κυρίως ώς σολιστικό όργανο। Τι γίνεται όμως με την ύπαρξη του οργάνου στην περιοχή της Κισάμου; Εκεί, τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά. Την εποχή που το μπουλγαρί δέσποζε στο Ρέθυμνο και στην πόλη των Χανίων, στην Κίσαμο το λαγούτο είχε ήδη καθιερωθεί στην παραδοσιακή μουσική ζυγιά (βιολί-λαγούτο ή, λύρα-λαγούτο). Οι μοναδικοί καταγεγραμμένοι μπουλγαρίστες της Κισάμου ήταν δύο Δραπανιανοί: Ο Ηλίας Δροσεράκης (συνθέτης του γνωστού συρτού της Χαραυγής) και ο Παναγιώτης Ραϊσάκης. Μάλιστα ο Χάρχαλης το μπουλγαρί το έλεγε "μακρουλό μπουζούκι". Δεν έχουν διασωθεί άλλα ονόματα έως τις μέρες μας, τουλάχιστον κάποιων μουσικών που έπαιζαν κάπως πιο εκτενέστερα αυτό το όργανο. Οι δύο ανωτέρω καλλιτέχνες έδρασαν κυρίως από τις αρχές του περασμένου αιώνα, έως τα χρόνια του μεσοπολέμου. Ποιοί όμως οι λόγοι που δεν άκμασε αυτό το όμορφο όργανο στην Κίσαμο; Είπαμε και πρίν ότι το λαγούτο είχε ήδη καθιερωθεί, όπως και πρίν από αυτό υπήρχαν τα μαντολίνα. Σε κατ'ιδίαν συζήτηση με τον Κωστή Παπαδάκη ή Ναύτη, είχε ειπωθεί ότι λόγω του όχι και τόσο δυνατού ήχου του μπουλγαριού, οι περισσότεροι προτιμούσαν τα λαγούτα, μιας και όπως γνωρίζουμε εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν ηχητικά μηχανήματα και μικροφωνικές εγκαταστάσεις, οπότε και τα όργανα έπαιζαν στα "σκέτα". Επίσης, ο Ναύτης είχε επισημάνει τις κάπως περιορισμένες τεχνικές δυνατότητες του οργάνου ώστε να μπορέσει να παίξει τα ιδιόμορφα κισαμίτικα συρτά το ίδιο σωστά όπως το λαγούτο ή το μαντολίνο και να ενταχθεί δίπλα από το βιολί. Ο Ναύτης έλεγε χαρακτηριστικά οτι τα Ταμπαχανιώτικα πρέπει να παίζονται μόνο στο μπουλγαρί γιατί σε άλλο όργανο "χάνουν". Ο μεγάλος λυράρης, ο Νικολής Κατσούλης ή Κουφιανός είχε καταθέσει στον Ναύτη παλαιότερα ότι το μπουλγαρί ήταν ένα όργανο που συχνά-πυκνά, κυρίως στα μέσα πρός τέλη του 19ου αιώνα παιζόταν από Τούρκους υπηκόους στα μουσουλμανικά καφενεία και τους τεκέδες της πόλης των Χανίων και για αυτό τον λόγο οι Χανιώτες μουσικοί δεν ήθελαν να το υιοθετήσουν στην τοπική τους μουσική,κι από το 1890 και μετά, πάλι κατά τον Κουφιανό, ξεκίνησαν να το παίζουν οι Χανιώτες.Βέβαια, η ιστορικότητα και η προέλευση του οργάνου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, μόνο τουρκική δεν είναι...αλλά μην ξεχνάμε ότι κάποτε "τα σκέπαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", οπότε, δεν είναι και δύσκολο να δημιουργηθεί κάποια λανθασμένη παρεξήγηση.
Σήμερα, ο Στέλιος.Σ.Λαϊνάκης, ο βιρτουόζος αυτός καλλιτέχνης, έχει επαναφέρει το μπουλγαρί και πάλι στα μουσικά μας δρώμενα, όπως και ο ταλαντούχος μουσικός και γιός του, ο Λεωνίδας Λαϊνάκης.