Ανώπολη Σφακίων
Η περήφανη επαρχία του νομού Χανίων, η επαρχία Σφακίων, είναι ένα πραγματικό στολίδι για την πολιτιστική και ιστορική της προσφορά σε βάθος αιώνων. Η περιοχή αυτή που έθρεψε γενιές περήφανων και αδούλωτων ανθρώπων, δυστυχώς σήμερα βρίσκεται σε πληθυσμιακό μαρασμό. Οι λόγοι βέβαια, αν και γνωστοί, δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν επί του παρόντος. Πολλοί Σφακιανοί μετοίκησαν σε διάφορες περιοχές από τα χρόνια της τουρκοκρατίας κι έπειτα και μετέδωσαν με τον τρόπο τους, την σφακιανή κουλτούρα. Στην δέ μουσική τους ιδιοσυγκρασία, τα ριζίτικα τραγούδια και το πεντοζάλι ήταν(και είναι) οι γνήσιες εκφράσεις τους. Στην επαρχία Κισάμου, πολλοί Σφακιανοί ήρθαν και κατοίκησαν και διέπρεψαν. Μεγάλες και ιστορικές οικογένειες των Σφακίων ρίζωσαν στην δυτικότερη επαρχία της Κρήτης, επηρέασαν, αλλά και επηρεάστηκαν από τα τοπικά ιδιώματα. Από αυτές τις οικογένεις ξεπήδησαν μεγάλοι και λαμπροί καλλιτέχνες, γεννημένοι μεν στην Κίσαμο αλλά βαθιά αισθανόμενοι την σφακιανή καταγωγή τους. Επηρεασμένοι από την μουσικομάνα Κίσαμο, κρατώντας όμως το ατόφιο αυστηρό ύφος της ρίζας τους. Οι σπουδαιότεροι αυτών ήταν:
- Ανδρεάς Μαριάνος(βιολιστής), γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.
- Γεώργιος Μαριάνος(βιολιστής), γιός του Ανδρέα, γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.
- Μανώλης Φαντάκης(Φαντομανώλης - βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.
- Νικόλαος Φαντάκης(Ζερβός - βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.
- Μανώλης Σκορδυλάκης(βιολιστής), γεννημένος στις Καλάθενες Κισάμου, καταγόμενος από το Μουρί Σφακίων.
- Μπονάτος Θοδωρής(βιολιστής), γεννημένος στα Περβολάκια Κισάμου, καταγόμενος από την Αράδαινα Σφακίων.
- Μαριανάκης Πολιός(λαγουτιέρης), γεννημένος στον Δραπανιά Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.
- Μαριανάκης Στελιος(βιολιστής), γεννημένος στις Βούβες Κισάμου, καταγόμενος από την Ανώπολη Σφακίων.
- Γεώργιος Φαντάκης(βιολιστής), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.
- Ορέστης Φαντάκης(λαγουτιέρης), γεννημένος στα Κοτσιανά Κισάμου, καταγόμενος από τους Κομιτάδες Σφακίων.
Ιδιαίτερη απήχηση στην επαρχία Σφακίων είχαν ο Ανδρεάς Μαριάνος, ο Γεώργιος Μαριάνος, ο Μανώλης Φαντάκης και ο Νικόλαος Φαντάκης(Ζερβός)। Ειδικότερα, ο Ανδρέας Μαριάνος ήταν από τους πρώτους που διέδοσαν τα συρτά στην επαρχία Σφακίων κατά το 1870 μιας και έπαιζε συχνότατα εκεί(από μαρτυρία του Γεωργίου Μαριάνου). Επίσης ο Γεώργιος Μαριάνος έπαιζε σχεδόν σε ετήσια βάση στα τοπικά πανηγύρια και γλέντια της Ανώπολης. Ο Μανώλης Φαντάκης άκμασε στους Κομιτάδες και στα όμορα χωριά(Χ.Σφακίων, Βρασκά, Βουβά κλπ) περίπου από το 1900 έως το 1920 και από ότι λέγεται, είχε "φιλικό" ανταγωνισμό με τον Ανδρέα Μαριάνο που υπήρξε και δάσκαλος του. Στα χρόνια του μεσοπολέμου επίσης, έχουμε αρκετές μαρτυρίες για ιδιαίτερη απήχηση του Νικ.Φαντάκη(Ζερβού) στα χωριά του Ασκύφου, αλλά και στους Κομιτάδες. Σίγουρα η εργασία αυτή που γίνεται από το blog μας, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα μιας και η ιδιαιτερότητα της επαρχίας Σφακίων(που έρχεται σε σχετική αρμονία με την μουσική κουλτούρα της Κισάμου) είναι αδύνατον να καταγραφεί σε τόσες λίγες γραμμές. Σίγουρα θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος, αλλά και ανάλυση των τοπικών(σφακιανών) μουσικών μοτίβων και πώς αυτά εξαπλώθηκαν και διαδόθηκαν στην Κίσαμο. Και μιλάμε ασφαλώς για τα ριζίτικα τραγούδια και το πεντοζάλι.
Μανώλης Φαντάκης
Ανδρέας Μαριάνος
Γεώργιος Μαριάνος
